Wetenschappelijke naam
Hesperia comma
Hesperia is in de Griekse mythologie een van de nimfen die de gouden appels van Hera bewaakten. Comma duidt op de vlek op de voorvleugel van het mannetje. In het klassieke Grieks betekende komma een pauze in een speech of vers. Pas later werd het een leesteken.
De kommavlinder is een vrij zeldzame standvlinder. Een standvlinder is een vlinder die in een bepaald gebied minimaal tien jaar een populatie heeft (gehad). De soort is een bewoner van droge en schrale open graslanden, duinen en gevarieerde heide met kaal zand.Â
De kommavlinder in het Park
De Faunawerkgroep van Het Nationale Park De Hoge Veluwe telde in 2024 46 kommavlinders. Dit zijn er iets meer dan in 2023. De jaren daarvoor laten een wisselend beeld zien wat betreft het aantal kommavlinders. Dit is te lezen in het Faunajaarverslag 2024.Â
De belangrijkste oorzaak van de huidige achteruitgang is verrijking van het leefgebied en afname van de begrazing door konijnen in de duinen. Hierdoor verruigt de vegetatie en verdwijnt de afwisseling tussen open grond en lage vegetatie. Het is gewenst om in zulke dichtgegroeide vegetaties weer open plekken te creëren. Dit kan door gedeelten te plaggen, te frezen of (tijdelijke) begrazing. Als zo'n gevarieerde vegetatie na deze maatregelen niet in stand blijft, kan die een handje geholpen worden met begrazing, gefaseerd maaien of door in meerjaarlijkse cycli kleinschalig te plaggen.
Het Park neemt maatregelen die gunstig zijn voor de kommavlinder, zoals plaggen. Deze beheermaatregelen zijn ook voor andere soorten dieren en planten gunstig. Â
Uiterlijke kenmerken
De voorvleugels van de kommavlinder zijn 12-15 mm lang. De onderkant van de achtervleugels zijn grijsgroen met witte vlekjes. De wat grotere vlek bij het lichaam (de 'komma') is kenmerkend. Het mannetje heeft op de bovenkant van zijn voorvleugel een grote geurstreep.
Rupsen zijn groen tot bruin en hebben een donkere kop. Ze kunnen tot ongeveer 26 mm groot worden.Â
Voeding
De kommavlinder voedt zich met nectar van onder meer kruiskruiden, distels, koninginnenkruid en watermunt.
Leefgebied
De kommavlinder leeft in droge en schrale open graslanden, duinen en gevarieerde heide. In deze gebieden komt vegetatie voor met polletjes gras en her en der kale grond.
Levenscyclus en gedrag
Een waardplant is een plant waarop een vlinder haar eitjes afzet, zodat de rups kan eten als hij uit het ei is gekropen. Waardplanten van de kommavlinder zijn kleine polletjes schapengras en soms ook andere zwenkgrassen, buntgras en struisgras.
De vlinders vliegen van juli tot eind augustus. Kommavlinders drinken geregeld nectar en zitten op de Veluwe het meest op struikhei en kruiskruid. Het mannetje verdedigt zijn territorium. Vanaf een hoger punt in de vegetatie onderzoekt hij alle vlinders die zijn territorium binnenvliegen. Is het een vrouwtje, dan volgt een korte balts met snelle vluchten. De vlinders paren zittend op de grond.
Als het vrouwtje op zoek is naar een plaats om haar eitjes af te zetten, vliegt zij laag boven de grond. Een geschikt polletje groeit vaak aan de rand van een stukje open zand op een warme en luwe plek. Het vrouwtje is erg selectief en betast de waardplant met haar voorpoten en voelsprieten. De grote witte eitjes zet ze afzonderlijk af, bij voorkeur aan de basis van een kleine jonge plant, waar ze ook overwinteren.
Rond maart komen de eitjes uit. De rupsen spinnen een tentvormige koker van grassprieten waarin ze soms met meerdere rupsen samenleven. Doordat de rups de bladeren bijeenspint kan hij op smalbladige grassen leven. De rups verpopt zich in een vrij losse cocon op de bodem.
Beschermde of bijzondere soort?
Deze soort staat op de Rode Lijst als bedreigd. Door het verdwijnen van open structuren in de vegetatie is hij op veel plaatsen in ons land verdwenen. Ook is er een tekort aan nectarplanten (zoals distels en kruiskruid) voor deze soort. De kommavlinder komt momenteel nog voor in een stuk duingebied in Noord-Holland en op de Waddeneilanden. Daarnaast zijn in de provincies Utrecht, Noord-Brabant, Overijssel, Drenthe en in Gelderland op de (Hoge) Veluwe nog populaties kommavlinders.
