Wetenschappelijke naam
Grus grus
De kraanvogel in het Park
Tijdens de voorjaarstrek (en najaarstrek) kan de kraanvogel over het Park vliegen. Of dat gebeurt is afhankelijk van de windrichting en -sterkte, de temperatuur en het voedselaanbod. In maart 2024 sliepen er zo’n driehonderd vogels een nacht op het Deelense Veld omdat ze tegenwind hadden.
Kraanvogels broeden steeds vaker in ons land. In het Park hebben we dit nog niet gezien, maar dat zou de komende jaren zomaar kunnen veranderen. Het aantal plekken in Nederland waar hij broedt wordt namelijk steeds groter. Bovendien zijn de omstandigheden in het Park gunstig, want de kraanvogel houdt van natte gebieden om in te broeden.
Een natte omgeving biedt bescherming tegen vossen en andere roofdieren, die de eieren en jonge vogels kunnen opeten. De natte heide in het Deelense Veld is daarom een prettige plaats voor kraanvogels. Het Park heeft in het verleden meerdere maatregelen genomen om natte heidegebieden in stand te houden, bijvoorbeeld het verlagen van het maaiveld en het verleggen van een fietspad om de natuurlijke afwatering te bevorderen.
Uiterlijke kenmerken
De kraanvogel is groot (110 tot 120 cm). Hij is grotendeels blauwgrijs. Zijn kop en hals zijn opvallend getekend met een zwarte voorhals en kin, en hij heeft een witte achterhals en achterhoofd. De naakte huid bovenop zijn kop is rood. Onvolwassen vogels hebben een bruinige kop zonder opvallende tekening.
Het zijn sierlijke vogels. Ze vliegen met gestrekte hals en hebben een balts waarbij ze 'dansen' en sprongen maken. Hun vleugelslagen zijn regelmatig, langzaam en krachtig, afgewisseld met lange zweefvluchten. Ze lopen langzaam en bedachtzaam.
Voeding
De kraanvogel is een alleseter. Hij eet vooral plantendelen zoals wortels, wortelstokken, stengels, bladeren, vruchten en zaden. Met name in het broedseizoen eet hij ook ongewervelde dieren (insecten, slakken, wormen) en gewervelde dieren (hagedissen, slangen, knaagdieren). Hij zoekt zijn voedsel door rustig te lopen en om zich heen te kijken en te pikken.
Gedrag
Kraanvogels zijn schuwe vogels die gevoelig zijn voor verstoring. Ze hebben vrij vaste verblijfplaatsen. Ook hun trekroutes liggen redelijk vast, zowel in het voor- als in het najaar. Ze trekken in lange slierten, in v-vormen of in rommelige groepen. Regelmatig maken ze gebruik van thermiek.
Geluid
Kraanvogels roepen veel, vooral bij het landen en opstijgen. De roep is luid en trompetterend en klinkt als ‘kroe-kroe'.
Foto gemaakt door: Tijmen Majoor
Leefgebied
De kraanvogels die over Nederland trekken, broeden in Scandinavië en overwinteren in noordelijk Afrika, Zuid-Europa, Frankrijk en in (het westen van) Duitsland. Trekkende kraanvogels zie je in ons land vooral in het oosten en zuiden. De wind is een belangrijke factor voor de trek van de vogels. Die bepaalt of ze überhaupt over het Park vliegen. Als er een sterke oostenwind staat, vliegen ze wat westelijker dan hun gebruikelijke route ten oosten van de lijn Enschede-Eindhoven. Andere factoren die de trek beïnvloeden zijn de temperatuur en de beschikbaarheid van voedsel.
Het broedgebied van de kraanvogel bestaat uit uitgestrekte moerasbossen, hoogvenen en natte heidevelden. Buiten het broedseizoen zijn ze vooral in open gebieden te vinden, zoals akkers en weilanden, en ook in hoogvenen.
Paren, broeden en geboorte
Het succes van de paring lijkt samen te hangen met de weersomstandigheden in het voorjaar. Is het voorjaar nat, dan is de kans op een nest en het leggen van eieren groter.
Kraanvogels broeden in moerasbossen, natte heidevelden en hoogvenen. Ze leggen één keer per jaar, en dan meestal twee eieren. Ze broeden vanaf april en de broedduur is een maand. De jongen die meteen het nest verlaten, kunnen na ongeveer negen weken korte stukjes vliegen.
Periode
De voorjaarstrek loopt van februari tot april. De piek in de najaarstrek is meestal eind oktober, maar loopt door tot december.
Beschermde of bijzondere soort?
De kraanvogel heeft de status Gevoelig in de Nationale Rode Lijsten, omdat de Nederlandse populatie klein is.
Via de kraanvogelradar kun je de vogels volgen.
Kraanvogels zijn schuwe vogels die gevoelig zijn voor verstoring. Zie je ze in het Park, houd dan afstand.
